Velsen – De gemeenteraad kan zich alvast gaan voorbereiden op een zwaar gesprek eind dit jaar of begin volgend jaar over de financiën voor de komende jaren. Die waarschuwing geeft wethouder Jeroen Verwoort af bij het presenteren van de Voorjaarsnota 2024-2028. Uit de stukken blijkt dat de gemeente vanaf 2028 structureel zal moeten bezuinigen, waarschijnlijk tussen de zes en tien miljoen euro zal moeten worden ingeleverd. Reden: het uitblijven van een vergoeding vanuit de Rijksoverheid voor de gemeenten.
Door Raimond Bos
Wanneer zelfs een ras-optimist als Verwoort het somber inziet, dan weet je: er komen zware tijden aan. Het jaar 2026 stond bij de gemeenten al langere tijd te boek als het ‘ravijnjaar’ omdat er vanaf dat moment geen duidelijk meer is over het ontvangen van financiën vanuit het Rijk. Tot en met 2025 geldt de huidige systematiek nog, waarbij de uitkering aan gemeenten is gekoppeld aan de uitgaven op de rijksbegroting. Dit wordt ’trap op, trap af’ genoemd. Simpel gezegd: geeft het Rijk meer geld uit, dan hebben ook gemeenten recht op een hogere uitkering. Maar de Rijksoverheid werkt aan een nieuw financieel systeem, dat in 2027 een feit moet zijn. Het jaar 2026 is dus een soort niemandsland, waarbij onduidelijk is hoe de gemeenten aan hun geld moeten komen. Intussen lopen alle verplichte taken gewoon door.
Maximum op OZB-heffing
Het kersverse regeerakkoord van PVV, VVD, BBB en NSC geeft ook geen duidelijkheid. Verwoort: ,,Het is teleurstellend dat er geen oplossing voor het ravijnjaar in staat.’’ Maar dat is niet het enige probleem. Terwijl geen enkele gemeente in ons land dus weet hoe de financiering over een paar jaar geregeld zal zijn, is wel alvast bekendgemaakt dat voor het verhogen van de OZB (onroerendezaakbelasting) een maximum gaat gelden. Juist dat is voor een gemeente de belangrijkste mogelijkheid om meer inkomsten te genereren. Verwoort: ,,Onze voornaamste knop aan de inkomstenkant wordt daardoor beperkt, ik vind dat ernstig.’’ Hij vervolgt: ,,Dingen voor de samenleving bereiken gaat op deze manier in de komende jaren verdomd lastig worden.’’ Weliswaar is de begroting voor 2025 sluitend gemaakt, maar in de daaropvolgende jaren lukt dat niet zomaar.
Andere methodiek
De gemeente Velsen hanteert vanaf dit jaar een andere methodiek voor de gemeentelijke financiën. Voorheen verscheen in het voorjaar altijd de eerste bestuursrapportage, tegelijk met de perspectiefnota waarin de cijfers voor de komende jaren stonden. Er was echter behoefte aan een compacter en beter leesbaar stuk, dat nu onder de naam voorjaarsnota gepresenteerd wordt. Omdat dit een overgangsjaar is tussen deze twee modellen, moet de gemeenteraad er nu nog wel twee aparte besluiten over nemen. Wat daarbij opvalt, is dat het financiële beeld voor de periode vanaf 2026 niet sluitend is. Een bewuste keuze, om inzichtelijk te maken welk effect het heeft als een bijdrage vanuit het Rijk achterwege blijft. Het levert echter ook een risico op: de kans bestaat dat de provincie Noord-Holland de stukken op deze manier niet accepteert.
Financiële autonomie
Dat laatste zou inhouden dat de gemeente Velsen onder verscherpt financieel toezicht zou worden gesteld. Dit houdt in dat men een deel van de financiële autonomie zou verliezen en dat wil men te allen tijde proberen te voorkomen. Al met al moge duidelijk zijn dat er de komende jaren niet veel geïnvesteerd kan worden. Verwoort: ,,Iedere intensivering van beleid hebben we feitelijk op de nullijn gezet. Ik zeg heel veel ‘nee’ momenteel en dat is niet het leukste om te doen. Een gemeente wordt op deze manier eigenlijk een soort uitvoeringsloket van het Rijk en dat vind ik een uitholling van de lokale democratie.’’ Overigens is allerminst zeker of het nu gepubliceerde doemscenario uiteindelijk ook bewaarheid zal worden. Wanneer de overheid volgend jaar alsnog met een goede regeling voor de gemeenten komt, kan de situatie er weer heel anders gaan uitzien. Vooralsnog blijft dat gissen. (Foto: Pixabay)