Wekelijks staat Erik Baalbergen aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor IJmuiden als een thuishaven voor de zeevisserij.

Door Erik Baalbergen

Zonsondergangen blijven aandacht trekken. Omdat de zon vanuit IJmuiden gezien altijd in de Noordzee wegzinkt, zoeken velen bij helder weer de kust op, in de hoop een glimp op te vangen van de in zee wegzakkende zonneschijf en daarbij te genieten van het “sismomentje”, het ogenschijnlijke – of is het “orenschijnlijke”? – sissende geluid als de gloeiende bol het zeewater raakt. Vorige week konden we, ondanks het koude weer, een aantal avonden genieten van een prachtige zonsondergang.

Weekendgasten

Afgelopen vrijdagavond rond zonsondergang heb ik een ander genietmomentje op bijgaande  foto vastgelegd: de binnenkomst van een viskotter “met z’n vleugeltjes nog gespreid” en de door de ondergaande zon gekleurde avondhemel als achtergrond. De kotter is een van de weekendgasten van onze havens. Doordeweeks zijn er veel lege ligplaatsen aan de kades. Vooral de kade bij de vishallen ligt er dikwijls desolaat bij.

Tegen het weekend komen veel vissers van zee en vullen de havens zich met viskotters. Na het lossen, opruimen en soms wat reparaties gaan de bemanningen het weekend naar huis en familie. Velen wonen in andere vissersplaatsen, zoals Katwijk en Urk. Na het verstrijken van de Dag des Heere komen de bemanningen weer onze kant op om zo snel mogelijk naar de visgronden te vertrekken. De meeste viskotters zijn maandagmorgenvroeg alweer vertrokken.

Veilige haven

Vanaf het prille begin van IJmuiden is onze plaats een uitvalsbasis voor de visserij. En dat terwijl Amsterdam het met de aanleg van het kanaal en het zeesluizencomplex nooit zo bedoeld heeft. 

Na de opening van het Noordzeekanaal in 1876 weten zeevissers al snel de nieuwe havenmonding te vinden. Bij ruig weer is het immers de enige veilige haven tussen Hoek van Holland en Den Helder. Met de pieren, die als beschermende armen in zee strekken, en de aanlegsteigers in het buitenkanaal ontwikkelt de havenmond zich als toevluchtsoord en aanlegplaats voor zeevissers. De pieren zorgen voor verminderde golfslag rond de kanaalmonding. De aanlegsteigers zijn eigenlijk bedoeld voor de schepen die geschut moeten worden.

Rond IJmuiden ontstaat een levendige vishandel, die met de bijkomende visverwerking en nijverheid voor een onstuimige groei van IJmuiden zorgt. De handel trekt nog meer zeevissers aan. Eerst worden nog extra aanlegsteigers voor de vissersbootjes in het buitenkanaal aangelegd. Maar al snel raakt de kanaalmonding dikwijls verstopt door vissersschepen die soms rijendik zijn aangemeerd. De koopvaardij- en passagiersschepen, die van en naar Amsterdam varen, ondervinden aan de kanaalmonding steeds meer hinder van deze aanvankelijk onbedoelde havengasten.

De verstoppingen in het buitenkanaal verdwijnen als in 1896 de Vissershaven in gebruik wordt genomen. In 1920 wordt een tweede haven, de Haringhaven in gebruik genomen. 

Door de gunstige ligging aan de havenmond met z’n beschermende pieren, de beschikbare havens en alle faciliteiten daaromheen groeit IJmuiden uit tot een grote en bekende vissersplaats. Havenfoto’s van weleer tonen plaatjes van talrijke zij-aan-zij liggende vissersboten.

Regels

Zo vol zijn de havens niet meer tegenwoordig, maar we kunnen nog wel spreken van goed gevulde kades in de weekenden. En hopelijk kunnen we daar nog lang van genieten; niet alleen van de kleurrijke viskotters in onze havens maar ook van de verse en gezonde Noordzeevis op onze borden. 

Helaas wordt het de zeevissers allemaal niet gemakkelijk gemaakt door onder meer windmolenparken op zee, “natuurgebieden” op zee, vangstquota, de aanlandplicht, het verbod op pulskorvissen en de door zogenaamde “natuurliefhebbers” in zee geworpen rotsblokken. 

Wellicht worden de vissers straks op zee ook nog in de gaten gehouden door middel van cameratoezicht op de schepen… Laten we de zeevissers alsjeblieft in ere houden!

Foto:

Binnenkomst van de viskotter UK-197 met de poëtische naam ‘Noorderlicht’, met een door de ondergaande zon gekleurde hemel als achtergrond. Foto: Erik Baalbergen