Wekelijks staat Erik Baalbergen aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor het Rex Theater en de Stadsschouwburg Velsen.

In de jaren dertig van de vorige eeuw wil de zakenvrouw Hendrika Dekker-Noorduijn uit Amsterdam een bioscoop bouwen in IJmuiden. Haar oog valt op een terrein aan het Tiberiusplein. Maar dit terrein blijkt bestemd te zijn voor de bouw van een politiebureau. Inderdaad wordt korte tijd later hier het hoofdbureau gebouwd. Dan valt haar keuze op een terrein op de hoek van de Groeneweg en de Wilgenstraat. Begin 1938 verkoopt de gemeente dit perceel aan mevrouw Dekker voor de bouw van een bioscoop. Zij neemt meteen een optie op een stuk grond achter dit perceel, om de bioscoopzaal later uit te kunnen breiden met een groot toneel tot schouwburg.

Het ontwerp van de ‘sobere en strakke’ bioscoop ligt in handen van de architect Willem Noorlander en diens zoon C.M.J. Noorlander. Vader en zoon hebben onder meer de verbouwing van de Rembrandt-bioscoop in Amsterdam op hun naam staan. Al snel na aankoop van de grond start aannemer Cupido met de bouw. Deze verloopt voorspoedig en duurt nog geen vijf maanden. Begin juni 1938 wordt de naam ‘Rex Theater’ bekend gemaakt.

De bioscoop wordt ‘modern ingericht met projectie- en geluidsapparaten die aan de hoogste eischen voldoen’. De bioscoopzaal en twee loges bieden ruimte aan 450 bezoekers. Er wordt uitvoerig zorg besteed aan het welzijn en de veiligheid van de bezoekers, in de vorm van comfortabele stoelen in de naar achteren oplopende zaal, luchtverversing voor het ‘volkomen rookvrij houden van de zaal’, aangename zaalverlichting, verwarming en nooduitgangen. Het complex huisvest verder een koffiekamer en een vergaderzaal. Boven de vergaderzaal bevindt zich de directiewoning met een groot dakterras. De directie wordt gevoerd door mevrouw Dekker en haar zoon Carl, die ook ‘filmoperateur’ is. Tot vlak voor de opening zijn metselaars, schilders, timmerlieden, elektriciens, tegelzetters, stoffeerders en loodgieters koortsachtig bezig om de bioscoop tijdig af te krijgen.

Op donderdagavond 22 september 1938 wordt het Rex Theater officieel geopend met een feestvoorstelling voor genodigden. Voor de pauze worden diverse films vertoond, onder meer over de bouw van de bioscoop. Dan verricht Burgemeester Kwint de officiële opening. Na enkele toespraken volgt de pauze, met voor iedereen een kopje koffie met een gebakje voor de dames en een sigaar voor de heren. Na de pauze bekijkt het gezelschap de voor die tijd succesvolle film ‘Première’.

In 1941 koopt mevrouw Dekker inderdaad het stukje grond achter het gebouw aan de Wilgenstraat, maar tot een verbouwing komt het voorlopig niet. Pas in 1950 dient mevrouw Dekker een plan in om de bioscoop uit te bouwen tot een schouwburg naar een ontwerp van architecten G.H.M. ten Holt en B. Bijvoet. Dit particulier initiatief wordt in het Velsense positief ontvangen. In het herbouwplan van Velsen is wel ruimte gereserveerd voor een schouwburg, maar daar is door de urgente woningbouw nog niets van terechtgekomen.

Het vernieuwde Rex Theater krijgt een foyer, een grotere zaal met balkon, een toneel met orkestbak en kleedkamers. De schouwburg biedt plaats aan 663 bezoekers. De verbouwing wordt vanaf oktober 1950 uitgevoerd door de firma Weber en Wijsman uit Bloemendaal. Op vrijdagavond 2 februari 1951 vindt de eerste filmvoorstelling plaats in het dan nog niet geheel voltooide complex. De officiële opening van het tot bioscoop en schouwburg verbouwde complex vindt plaats in maart, bij de viering van het twaalfeneenhalfjarig bestaan van Rex.

In 1962 koopt de gemeente Velsen het theater van mevrouw Dekker. Het complex wordt vanaf begin 1963 wederom verbouwd. Na een eerste verbouwing kan het 735 bezoekers ontvangen. Op 17 september 1963 wordt de ‘Stadsschouwburg Velsen’ feestelijk geopend met een uitvoering van Molières blijspel ‘De Ingebeelde Zieke’ door Toneelgroep Studio. De opening wordt bijgewoond door onder meer Velsens burgemeester Bührmann. Het plan om de stadsschouwburg later verder te uit te breiden zodat zij ook als concertzaal kan dienen is nooit uitgevoerd.

In de jaren als Stadsschouwburg ondergaat het complex diverse verbouwingen. Na 1980 worden er geen films meer vertoond. In mei 1988 wordt de zaal gesloten omdat de toneeltoren technische problemen vertoont en het podium voor veel voorstellingen te klein is. In de jaren 1988-1990 vindt de laatste grote verbouwing plaats. De toneeltoren wordt vernieuwd, het podium vergroot en er komen een nieuwe entree, foyer en garderobe. De voorzijde van de Stadsschouwburg krijgt daarbij de huidige vormgeving. Dit alles naar ontwerp van de gemeentearchitect van Velsen, Siem Schaafsma. Na deze verbouwing biedt de schouwburg plaats aan 700 bezoekers. In 2000 wordt de Rex Foyer op de eerste etage geopend. In 2014 krijgt de theaterzaal een facelift en worden nieuwe stoelen geplaatst.

Vanaf maart 2020 wordt de schouwburg zwaar getroffen door de coronacrisis. Voorstellingen kunnen niet meer doorgaan, waardoor de publieksinkomsten volledig wegvallen en de schouwburg in zwaar weer terechtkomt. Maar dankzij de creativiteit van de directie en de crowdfunding-campagne ‘Velsen fietst naar de film’ is de schouwburg weer voorzien van filmprojectieapparatuur en een projectiescherm. Op zaterdag 25 juli is het filmtheater in Stadsschouwburg Velsen officieel geopend door wethouder Bram Diepstraten en kunnen er na lange tijd ook weer films vertoond worden!