IJmuiden Wekelijks legt Erik Baalbergen een typisch IJmuidens beeld vast, naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon vanwege de mooie taferelen die IJmuiden biedt. Achter elke foto schuilen wetenswaardigheden over IJmuiden. In deze aflevering aandacht voor een stukje IJmuider kademeubilair.
Menig IJmuidenaar pikt wel ‘ns kantje. Gewoon even genieten van de bootjes langs de kant met de wind om je oren, het gezang van de meeuwen op de achtergrond en af en toe een versevisluchtje of desnoods belegen pufje door de neusgaten. Tijdens mijn rondjes langs de kant gaat de camera altijd mee. Je weet immers nooit wat er allemaal op je pad komt. Er zal maar ‘ns een zeemonster of buitenaards wezen opduiken en je zult dan geen camera bij je hebben… Maar ook voor minder schokkende dingen ben ik bereid de lens te richten en te schieten.
Soms vallen doodgewone dingen ineens op. Zoals laatst deze bolder op de Trawlerkade. Niet bedoeld als roestkleurig kunstvoorwerp maar slechts onderdeel van het gebruikelijke kademeubilair. Eigenlijk helemaal niks nieuws onder de zon: zo’n bolder dient voor het vastleggen van een tros van een afgemeerd schip. Niets meer en niets minder. Maar toch, als ik deze zo aanschouw, dan bekruipt mij het idee dat zo’n bolder toch wel een zwaar bestaan heeft. Ik moet zelfs even denken aan het liedje ‘Ik heb een heel zwaar leven’ van Brigitte Kaandorp.
Als bolder moet je bij dag, nacht en ontij maar klaar staan, op bevel van de mens in de touwen zijn en ongewild slachtoffer van het lassowerpen zijn. De mens lijkt pas tevreden als je daar met een strop om je hals straat. Daarbij dansen meeuwen, kinderen en af en toe een fotograaf op je kale kruin. Tot overmaat van ramp word je ook nog ‘s ondergescheten door meeuwen. En wat te denken van die keren dat je wordt aangereden? Excuus, ho maar. Een scheldkanonnade kun je krijgen als iemand z’n achterbumper tegen je aan heeft gezet! Kortom, je leidt en lijdt een zwaar en ondergewaardeerd bestaan. Word je eigenlijk wel bedankt voor je diensten? Laat ik maar ophouden voordat tranen beginnen te wellen en actiegroepen ter bescherming van zwaarmoedige havenbolders in het leven worden geroepen. Vletterlieden en havenmeesters zullen niet blij worden als zij ook nog ’s moeten stilstaan bij het leed van de bolders…
Maar de bolder op de foto heeft toch wel een opvallend detail: de diepe inkeping aan de rechterkant. Is de havenmeester een paar avonden vergeten om Oil of Olaz rond de bolderhals te smeren? Is de bolder na jaren van afzien mondig geworden? Wil hij wat zeggen of wat eten? Ik heb wel ‘ns gezien dat iemand voor de lol een stokbrood of sinaasappel in de inkeping had gestoken, maar de kauwbewegingen bleven achterwege. Ook andere bolders aan de Trawlerkade vertonen soortgelijke slijtplekken. Als ik de trossen waarmee de meeste schepen vastliggen bekijk, kan ik me niet voorstellen dat de inkeping door het schuren van trossen is ontstaan. Nieuwsgierig geworden plaats ik de foto op diverse facebookpagina’s.
Enkele reacties leverden het verlossende woord. Deze bolders zijn tijdens hun toch al zware bestaan ook nog ernstig misbruikt voor het strak opdraaien van vislijnen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de eigenlijke werking van een bolder; als een lus of knoop de krachten van een schip niet kan opvangen, wordt de kabel of tros meerdere keren om een meerpaal of bolder gewonden, zodat de krachten verdeeld worden opgevangen door de wrijving rond het oppervlak van de bolder. Die wrijving kun je dus ook gebruiken om vislijnen strak op de winch (lier) aan boord van een afgemeerd vissersschip te krijgen. Voorheen moesten vislijnen regelmatig de kant op voor het vernieuwen van de ‘muizen’, merktekens waarmee de mannen achter de winch konden zien hoeveel lijn er uitstond. Tegenwoordig worden daar tellers voor gebruikt. Om slijtage van de bolder bij het opdraaien van lijnen te voorkomen werd een rond beschermschild rond de bolder geplaatst. Maar bij drukte waren er soms niet genoeg schilden en werd er zonder bescherming gewerkt, met als resultaat dat de bolder achterbleef met slijtsporen. Dit uiteraard tot groot ongenoegen van de havenmeester. Het blijvende resultaat zien we bij de bolders aan de Trawlerkade. Eigenlijk is het gewoon originele en rauwe roestkleurige oer-IJmuidense kunst! En kadegangers, probeer toch ‘ns wat aardiger te zijn voor onze bolders…