Erik Baalbergen legt wekelijks een typisch IJmuidens beeld vast, naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon vanwege de mooie taferelen die IJmuiden biedt. Achter elke foto schuilen wetenswaardigheden over IJmuiden. Deze week aandacht voor het politiekantoor op de hoek van de Kanaalstraat en de Oranjestraat.
Het monumentenrapport over ‘Oud-IJmuiden’ omschrijft het pand als een dubbel woon/winkelhuis, ontworpen in 1902 door de uit Velsen afkomstige bouwkundige S. Aardema in opdracht van de IJmuidense vishandelaar W.K. Nieborg. Ook in het kadaster staat 1902 als bouwjaar vermeld. Maar in de Beeldbank van het Noordhollands Archief vinden we een foto uit ongeveer 1896 van hetzelfde pand. Hoewel de bronnen het dus niet eens zijn over het exacte bouwjaar, is het pand in elk geval rond de vorige eeuwwisseling gebouwd. In de gevel aan de noordzijde zit een steen met de tekst: ‘Ontwerpers S. Aardema J.K. Aardema Bouwkundigen’. Helaas vermeldt de gevelsteen geen jaartal.
Op oude foto’s van het pand prijkt de tekst ‘IJmuidens Boekhandel’ boven de deur op de hoek. Op de deur staat in sierlijke letters: ‘W.K. Nieborg’. Nieborg heeft sinds 1885 een boekhandel in het dan nog jonge IJmuiden. Of hij ook in de vishandel zit, heb ik niet kunnen vinden. In de eerste week van 1896 verschijnt bij zijn boekhandel en uitgeverij het ‘Gratis Advertentieblad voor IJmuiden, de Heide, Velsen en Omstreken’. Het adres van de boekhandel is dan ‘Rijksweg 1 hoek Oranjestraat’ te IJmuiden. ‘Rijksweg’ is de oude naam van het oostelijke deel van de Kanaalstraat.
Op 1 mei 1906 neemt P.F.C. Roelse de boekhandel en uitgeverij over. Pieter François Christiaan Roelse (1880-1986) is geboren in Apeldoorn. Roelse verandert de naam van het advertentieblad in ‘Nieuws- en Advertentieblad voor IJmuiden, Velsen en Omstreken’ en voert later de ondertitel ‘IJmuider Courant’ in. Hij is samen met Jacob Sinjewel grondlegger van de IJmuider Courant. Sinjewel heeft een zaak aan het Willemsplein en geeft ook een gratis nieuws- en advertentieblad uit. Op advies van een aantal vooraanstaande Velsenaren bundelen Roelse en Sinjewel hun capaciteiten en geven vanaf eind 1915 gezamenlijk de IJmuider Courant als nieuwsblad uit. De boekhandel van Roelse op adres ‘Kanaalstraat 59 – hoek Oranjestraat’ fungeert lange tijd ook als Leesbibliotheek en als ‘Advertentie-Bureau IJmuider Courant’ en voor andere bladen.
Rond 1926 vindt een hernummering van de panden aan de Kanaalstraat plaats en wijzigt het huisnummer van de zaak van Roelse van 59 in 71. De aanduiding ‘Kanaalstraat – hoek Oranjestraat’ blijft duidelijker voor de IJmuidenaren. Het pand staat op de noordwesthoek van het vóór de Tweede Wereldoorlog bekende kruispunt van de Kanaalstraat en de winkelstraat Oranjestraat: op de noordoosthoek zit sinds 1912 de sigarenhandel van Jacq Tellier en op de zuidwesthoek hoek zit sinds de begintijd van IJmuiden ‘Hotel Nommer Een’, IJmuidens eerste hotel.
In april 1935 draagt Roelse de ‘door hem persoonlijk gedreven Algemeene Boek- en Kantoorboekhandel, annex Leesbibliotheek’ over aan Van Blaaderen. Roelse is in de jaren 1935-1941, evenals eerder in 1923-1931, raadslid en fractievoorzitter van de SDAP. In 1941 vertrekt hij voorgoed naar Laren. Van Blaaderen zet de zaak voort onder de firmanaam ‘Boekhandel v.h. (voorheen) P.F.C. Roelse-M.A.G.W. v. Blaaderen’ kortweg ‘Boekhandel Van Blaaderen’. Tijdens de eerste oorlogsjaren adverteert Van Blaaderen als agentschap voor het ‘Nederlandsch Dagblad’ en het weekblad ‘De Weg’, beide van het extreemrechtse ‘Nationaal Front’.
Het pand raakt tijdens de latere oorlogsjaren, evenals veel andere gebouwen in IJmuiden, zwaar beschadigd door de sloopwoede van de Duitsers en de bombardementen door de geallieerden. In 1950 laat de N.V. Verenigde Scheepsagenturen Halverhout & Zwart en Zuhrmühlen, die dan nog verderop in de Kanaalstraat zit, de beide panden op nummers 69 en 71 grondig opknappen naar ontwerp van de Amsterdamse architect Van Opstal. De kappen van beide panden worden tot één samengevoegd. De gehele pui wordt anders ingedeeld en bekleed met hardstenen platen. Vanaf begin 1951 opereert de Verenigde Scheepsagenturen (VSA) vanuit dit pand, onder meer als reis- en passagebureau ‘voor alle inlichtingen voor Uw passages naar Australië en de overige werelddelen’. In mei 1982 verhuist de VSA naar nieuwbouw op het Sluisplein, het pand waar nu Velison Wonen zit.
Tegenwoordig is het hoekpand in gebruik als politiekantoor. Opvallend zijn de zes gevelsteentjes met typisch IJmuidense afbeeldingen – de semafoor, een vis, een meeuw, de havenmond, de vuurtoren en het vissersmonument – in de gevel op de begane grond aan de straatzijden. Deze stenen zitten op de plekken waar op oudere foto’s van na de oorlog openingen van gevelkachels te zien zijn.
De foto toont het pand in 2015. Momenteel staat de zuidgevel in de steigers.