Erik Baalbergen legt wekelijks een typisch IJmuidens beeld vast, naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon vanwege de mooie taferelen die IJmuiden biedt. Achter elke foto schuilen wetenswaardigheden over IJmuiden. Deze week aandacht voor de oorlogsgraven op begraafplaats Duinhof.
Eind vijftiger jaren van de vorige eeuw zijn de gemeentelijke begraafplaatsen – de Westerbegraafplaats in IJmuiden en De Biezen bij Santpoort-Noord – nagenoeg ‘vol’. De gemeente koopt een stuk bosgebied in de Heerenduinen en laat daar tussen 1959 en 1961 een nieuwe algemene begraafplaats ‘Duinhof’ aanleggen naar ontwerp van de in Velsen bekende architect Dudok.
Op Duinhof bevindt zich ten oosten van de monumentale aula een veld met oorlogsgraven. Op het veld bevinden zich dertien graven van tijdens de Tweede Wereldoorlog omgekomen IJmuidenaren, het monument ‘de vallende man’ en het Indië-monument. De dertien graven liggen op een rij aan de zuidkant van het veld en zijn gemarkeerd door dertien gelijke stenen. De graven zijn van P. Dekker (1921-1944), J. van Gelder (1902-1940), N.C. van Kampen (1923-1940), W. Korteweg (1915-1940), J. Krijger (1904-1940), W. Mattijsen (1904-1942), J. Rijnsburger (1922-1940), A. Stadt (1910-1940), G.L. Wolf (1919-1940), A.A. Homburg (1917-1945), J. Boszhard (1900-1945), A. Kraaijeveld (1921-1944) en B.M.J.J.F. Smulders (1913-1940). Achter elke naam schuilt een verhaal, soms bekend en soms minder bekend. In enkele gevallen vermeldt de steen – naast de naam en geboorte- en overlijdensdatums – de rang of titel van de gevallene, zoals soldaat, matroos, stoker, kok, luitenant-ter-zee of vlieger.
Een van de gevallenen is Ab Homburg, de naamgever van het Homburgplantsoen in IJmuiden. Ab is de zoon van kruidenier Homburg in de Visseringstraat. In maart 1941 vertrekt Ab met Wim de Waard en Cor Sporre roeiend met een vlet vanuit IJmuiden richting Engeland. Ze worden opgepikt door een torpedobootjager en afgezet in Harwich. Homburg en Sporre worden opgeleid als geheim agent en per parachute boven Nederland gedropt. Homburg wordt verraden door een “vriend” en door de SD opgepakt. Hij ontsnapt en weet, na ondergedoken te zijn geweest, per schip vanuit IJmuiden weer in Engeland te komen. Hij vraagt overplaatsing aan naar de Royal Air Force en gaat vliegen. Als ‘Harvey’ vliegt hij in Spitfires en voert verschillende missies uit. Op 1 april 1945 stort de Spitfire van Homburg neer bij Borne. Homburg wordt begraven in Delden. Na de bevrijding wordt hij eerst herbegraven op Westerveld en later in het oorlogsgraf op Duinhof. Voor zijn dappere inzet heeft hij tweemaal de Bronzen Leeuw ontvangen. Zijn steen vermeldt: ‘A.A. Homburg. Bronzen Leeuw 2x. 1E LT VL.M.L.GED. R.A.F. 12-6-1917. 1-4-1945’.
Tegenover de dertien oorlogsgraven onthult Velsens burgemeester Bührmann op 15 februari 1963 het monument ‘De Vallende Man’. Het is een ongeveer 2 meter hoog bronzen beeld van een naakte man die achterover valt, gevallen in de strijd tegen de vijand, alsof hij door een kogel getroffen is. Het beeld staat op een voetstuk met de tekst: ‘Ter nagedachtenis aan hen die vielen 1940-1945’. Het monument staat symbool voor alle Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen, en in het bijzonder voor de dertien IJmuidenaren die op Duinhof ter aarde zijn besteld. Het beeld is in 1954 gemaakt door de Rotterdamse beeldhouwer Cor van Kralingen (1908-1977) in opdracht van de Oorlogsgravenstichting. Identieke beelden staan op het militaire erehof op de Rotterdamse begraafplaats ‘Crooswijk’, bij Nederlandse oorlogsgraven in Dordrecht en Loenen en op de Nederlandse erevelden in Engeland (Mill Hill), Noorwegen (Oslo), Frankrijk (Orly-la-Ville), Oostenrijk (Salzburg) en Duitsland (Frankfurt am Main, Hamburg en Hannover).
Aan de noordzijde van het veld met oorlogsgraven bevindt zich het Indië-monument. Dit monument is opgericht op initiatief van een aantal oud-Indiëgangers ter nagedachtenis aan veertien militairen uit de gemeente Velsen die in voormalig Nederlands-Indië zijn omgekomen. Het monument is op 31 maart 1995 onthuld.
Elk jaar op 4 mei legt het gemeentebestuur van Velsen samen met het Comité 4 en 5 mei Velsen kransen bij de Vallende Man en een bloemstuk bij het Indië-monument.