Simon de Wit

Wekelijks staan we in deze rubriek stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor Simon de Wit.

Door Erik Baalbergen

De legendarische ijs- en patatverkoper Simon de Wit is onlosmakelijk verbonden met IJmuiden. Simon heeft een apart plekje in het geheugen van veel IJmuidenaren en mag daarom zeker niet ontbreken in de eregalerij der typisch IJmuidenaren. Met paard, belgerinkel en witte wagen trekt hij jarenlang door de straten van IJmuiden om ijs en snacks aan de man, vrouw en vooral kinderen te brengen.

Het begin

Simons vader, Dirk de Wit, zet de ‘zaak’ in 1905 op aan de Willemsbeekweg. Dirk is een van de eerste ijsbereiders in de omgeving. In de zomermaanden heeft hij het er maar druk mee. Het ijs wordt met de hand gemaakt en uitgevent in Velseroord, het toenmalige IJmuiden-Oost. Vanaf 1912 gaat Dirk met een wagen de weg op. Vergunningen zijn dan nog helemaal niet nodig. Later wel. In 1923 vraagt Dirk vergunning voor een standplaats bij de steiger van de Alkmaar Packet te Wijkeroog, het latere Velsen-Noord.

Dirks drie zonen, Jan, Dirk en Simon, groeien op met het bedrijfje ‘De Stormvogel IJs’ van ‘D. de Wit en zonen’ aan de Willemsbeekweg 23. Twee broers vertrekken later naar Amerika, maar Simon blijft in de zaak en zet deze voort. Eerst wordt het ijs nog met de hand gemaakt maar omstreeks 1935 komt de eerste ijsmachine in de zaak, die een deel van het zware werk overneemt. Na de oorlog komen er volautomatische machines.

Paardenbelletjesgerinkel

Ook de wagen wordt in de loop der jaren vernieuwd en vanaf ongeveer 1940 helemaal wit geschilderd. Diverse paarden hebben de wagen tijdens de zomermaanden getrokken. Vanaf ongeveer 1945 is dat Ponny, die ’s nachts en ’s ochtends aan de Heerenduinweg rust en vanaf halverwege de middag tot laat in de avond in actie komt. Door de paardenbelletjes hoort de IJmuidenaar de wagen van Simon al van verre aankomen en rent naar buiten om te genieten van het toen nog geelgekleurde vanille-ijs met klontjes.

De IJmuider Courant vermeldt in een artikel over Simon de Wit in augustus 1955: ,,Als enige in Nederland laat hij zich iedere dag en avond diep in alle huizen aankondigen door het fijne, zachte getinkel van de belletjes op het tuig van het paard Ponny, de trouwe vos, die de witte ijswagen van Simon door de straten trekt.’’

Simon woont in een huis aan de Velserduinweg, bij de haakse bocht. Een strategische plek, want kort na de oorlog is dit aan de hoofdroute naar en van het strand. Simon staat dan met een ijskraam in z’n voortuin en is de vele strandgangers graag van dienst met een ijsco.

IJs, patates frites en warme worst

Voor het eerst op zaterdagavond 17 december 1955 gaat Simon ook in de wintermaanden met de wagen op pad in IJmuiden. Naast ijs en slagroom verkoopt hij dan versbereide ‘patates frites’, op verzoek met moddervette mayonaise. Volgens columnist Lampenier van de IJmuider Courant is Simon de ‘eerste mobiele patates-venter in Nederland’. Twee weken later komt er warme worst in het assortiment.

Vanaf begin april 1956 staat Simon donderdags met z’n wagen op de IJmuidense weekmarkt. Later is hij ook op de zaterdagmiddag op het Marktplein te vinden. Simon wordt met zijn rijdende ijssalon een vaste en graag geziene gast bij allerlei gelegenheden, zoals voetbalwedstrijden, vlaggetjesdag, kermis en de jaarlijkse BIMIJ op het Marktplein, een beurs waar de industrie en middenstand van de IJmond zich presenteren.

Simon adverteert vanaf medio jaren vijftig dikwijls in de krant als ‘de ijs- en patates frites specialist van IJmuiden’ met slogans als: ‘Kermis of B.I.M.IJ. Simon de Wit is er bij’ en ‘Zij staan als een klit om de wagen van Simon de Wit’.

Hardwerken en uitbreiden

Zoon Kees de Wit stapt ook in de zaak en wordt net als Simon een bekend gezicht in de witte wagen in de straten van IJmuiden. Maar de naam Simon de Wit blijft onlosmakelijk verbonden aan de witte paard-met-wagen en het belletjesgerinkel. In latere jaren heeft Simon meerdere paard-met-wagens rondrijden in IJmuiden, Driehuis en Santpoort. In ruste staan de wagens geparkeerd achter het huis van Simon aan de Velserduinweg. De paarden staan in een weide aan de Heerenduinweg of in een stal achter zijn huis. In de loop der jaren hebben paarden met namen als Ponny, Pita, Janny, Tera en Nelly de karren getrokken.

Zijn ondernemerschap en het dagenlang van ’s morgensvroeg tot middernacht hard werken hebben Simon blijkbaar geen windeieren gelegd. Op later leeftijd staat hij, naast mobiele ijs- en patatverkoper, ook bekend als huisjesmelker en miljonair. Simon overlijdt in 1987, enkele weken voor z’n vijfenzeventigste verjaardag. De herinneringen aan Simon de Wit, de witte paard-met-wagen, het paardenbelgerinkel, het lekkere ijs, de goudgele patat met moddervette mayonaise en de woorden als ‘Zeg het maar, schatje’ en ‘Heb je centjes bij je, lieverd?’ zijn onsterfelijk!

Fotobijschrift: De ijs- en patatwagen van Simon de Wit voor de winkels aan het Marktplein, 1980. Foto: Noord-Hollands Archief / Beeldcollectie van de gemeente Velsen, inv.nr. 1098-14442.