Velsen– De gemeente Velsen is een duidelijk voorbeeld van een zogenoemde ‘Wederopbouw gemeente’. De periode van de wederopbouw, dat wil zeggen de twintig jaar na de Tweede Wereldoorlog, heeft een blijvend en een herkenbaar stempel gedrukt op de gemeente. Zo is er veel wederopbouwarchitectuur te vinden in IJmuiden, Santpoort, Driehuis, Velsen-Noord en Velsen-Zuid. Door middel van een reizende fototentoonstelling, een lezingavond en een fietstocht vestigt het ABC Architectuurcentrum Haarlem de aandacht op de vormgeving van de woningen, gebouwen en kunstwerken uit die tijd.
De oorlogsschade na de Tweede Wereldoorlog in Velsen was enorm. Zo hadden de Duitsers tussen 1940 en 1945 in verband de Atlantikwall in IJmuiden duizenden woningen afgebroken en verwoest. Direct na de oorlog werd de wederopbouw krachtig ter hand genomen. Men herstelde de gebieden met oorlogsschade en bovendien werden IJmuiden, Velsen-Noord en Santpoort – vanwege de grote woningnood – fors uitgebreid. Zo kwamen er Ieder jaar 400 á 500 nieuwe woningen bij en kon de bevolking van Velsen groeien van 36.000 in 1945 naar wel 68.000 inwoners in 1965. IJmuiden kreeg, naar het plan van architect W.M. Dudok, een geheel nieuw centrum met de Lange Nieuwstraat als centrale as. De laatste jaren is er meer aandacht en waardering voor de architectuur uit de jaren na de oorlog. De expositie toont de diversiteit aan architectuur uit de wederopbouwtijd in Velsen-IJmuiden. Markante voorbeelden zijn het gemeentehuis van IJmuiden, het hoofdkantoor van de voormalige Hoogovens (nu Tata Steel) en de ventilatietorens van de Velsertunnel. Daarnaast besteedt de tentoonstelling ook aandacht aan de naoorlogse kunst in de openbare ruimte en aan de grote variatie in de architectuur van ‘gewone’ projecten die tussen 1945 en 1965 is gerealiseerd. Zo worden er een grote verscheidenheid aan woningbouwprojecten, kerken, scholen en andere openbare gebouwen getoond.
De tentoonstelling is samengesteld door het ABC Architectuurcentrum Haarlem, het centrum voor architectuur, stedenbouw en leefomgeving voor Haarlem en de omliggende gemeenten Heemstede, Bloemendaal, Zandvoort en Velsen. De expositie is afgelopen maanden eerst getoond in het ABC Architectuurcentrum Haarlem. In mei en juni zal deze opgesteld staan in de centrale bibliotheek van IJmuiden en vanaf september in het IJmuider Zee- en Havenmuseum “de Visserijschool”. In aansluiting op de tentoonstelling organiseert het ABC Architectuurcentrum lezingen en een fietsexcursie.
Lezingen
Op woensdagavond 15 mei van 19.00 tot 20.45 uur organiseert het ABC Architectuurcentrum Haarlem in de bibliotheek van IJmuiden twee lezingen over de architectuur van de wederopbouw 1945-1965. Tijdens twee lezingen wordt ingegaan op het herstel van de oorlogsschade en de nieuwbouw in de periode 1945-1965 in Nederland én in Velsen. De lezing van Anita Blom (specialist historische stedenbouw bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed) zal gaan over de wederopbouw in Nederland. De aansluitende lezing van Jacques Warmerdam (stedenbouwkundige gemeente Velsen) richt zich op de wederopbouw van de Velsen. Het bijwonen van de lezingen kost 4,50 euro.
Fietsexcursie
Op zondagmiddag 26 mei organiseert het ABC architectuurcentrum een fietsexcursie langs wederopbouwprojecten in Velsen en IJmuiden. Als stedenbouwer en architect heeft W.M. Dudok een grote invloed gehad op de ontwikkeling van Velsen-IJmuiden tussen 1945 en 1965. Ook andere architecten en stedenbouwers hebben daarbij echter een belangrijke rol gespeeld. Tijdens de fietstocht zal naar voren komen dat er mede hierdoor na de oorlog heel verscheiden is gebouwd. De wederopbouwarchitectuur heeft een saai imago, maar de fietsexcursie zal laten zien dat dat niet terecht is. Tijdens de fietstocht zal een toelichting worden gegeven door de samenstellers van de tentoonstelling over de wederopbouwarchitectuur in de bibliotheek van IJmuiden, Marcel Mulder en Bert Harmsen. Ook Siem Schaafsma van de Stichting Dudok in Velsen fietst mee om projecten toe te lichten.
Start fietsexcursie op Plein 1945 om 13.30 uur. Kosten: Vrienden ABC en leden Historische Kring Velsen € 5,- , anderen € 7,50. Liefst vooraf aanmelden: ABC Architectuurcentrum 023-5340584 (dinsdag tot zaterdag 12.00 tot 17.00 uur, zondags 13.00 tot 17.00 uur). (foto: Rijkswaterstaat)