Velsen – Elk jaar meer beladen, elk jaar belangrijker om te zorgen voor bewustwording, elk jaar meer noodzakelijk om een gezicht te geven aan de oorlogsslachtoffers van 1940-1945 en daarmee aan alle slachtoffers van oorlog en geweld. Volgend jaar is het tachtig jaar geleden dat Nederland werd bevrijd, bijna acht decennia leven we hier in vrijheid. En de wereld om ons heen staat in brand. Nog steeds en telkens opnieuw.

Door Ingeborg Baumann

Het Comité 4 en 5 mei organiseerde in samenwerking met de gemeente Velsen weer een indrukwekkend programma waarin onze Vrijheid, met hoofdletter, centraal staat. Met aandacht voor de littekens die de Tweede Wereldoorlog achterliet en die, voor de weinige mensen die nog leven en de oorlog bewust hebben meegemaakt en hun nabestaanden, nog steeds zichtbaar zijn. Het is belangrijk, voor nu en in de toekomst, mensen die geleden hebben onder de oorlog, mensen die nog stééds lijden onder oorlog, haat, verdeeldheid en geweld, een gezicht te geven. Hun verhalen levend te houden of juist te máken. De kreet: ‘het komt wel heel dichtbij nu’, inhoud te geven. Opdat we nooit vergeten dat het ging en gaat om mensen zoals jij en ik, gezinnen met hoop en verwachtingen voor de toekomst, mensen die van elkaar houden en die elkaar kwijtraken. Mensen die leven in voortdurende, beklemmende angst.

Exodus

In de Burgerzaal van het Stadhuis werd, na de stemmige muziek van de IJmuider Harmonie, de bijeenkomst geopend door Peter Hamersma, voorzitter van het Comité 4 en 5 mei. Daarna het verhaal ‘Exodus’, verteld door Paul Kuiper. Het is het verhaal van Trudie Boeyinga-Alberts en een ooggetuigenverslag van de toen 16-jarige Trudy van de paniek die er in die meidagen in Velsen heerste onder de Joden. Trawlers werden volgestouwd met Joodse vluchtelingen die maar één ding wilden. Weg, wég van hier! De gelijkenis met het verhaal van mensen die in het heden willen ontsnappen aan oorlog, geweld, discriminatie en uitsluiting is onmiskenbaar.  Daarna draagt Vera de Bruijn op zeer bewogen wijze haar verhaal voor. Het verhaal van de veertien engeltjes. ,,Om te denken aan de oorlogsslachtoffers maar ook aan de engeltjes. Wees trots op de engeltjes die nog in leven zijn.’’ En dan moet ze huilen.

Kranslegging

Vervolgens worden de kransen bij het monument op Plein 1945 gelegd. Eerst door de nabestaanden, dan de veteranen en vervolgens door burgemeester, wethouders, raadsleden en verenigingen en instellingen. Er wordt benadrukt dat de daaropvolgende Stille Tocht naar Westerveld, een stille tocht is. En ondanks de dreigende en later in bakken neervallende regen wordt de stoet geformeerd.

Westerveld

De speech die burgemeester Frank Dales voor de twee minuten stilte houdt is een beladen speech waarin hij niet alleen terugkijkt op het verleden maar benadrukt dat oorlog weer vlakbij is, dat de wereld dichtbij ons in brand staat. ,,We denken aan de wrede bezetting, aan de mensen die hier begraven liggen, die hun leven gaven voor vrijheid, voor rechtvaardigheid, onze strijd tegen de Duitse overheerser.’’ En hij gaat verder: ,,Hoe deze herinneringen aan al deze mensen, deze helden, en hun leed, opofferingen en het gedane onrecht bij jullie binnenkomen weet ik niet. Maar bij mij doet het litteken van toen meer pijn dan jaren geleden. Oekraïne, Israël/Gaza, de hoorn van Afrika en tal van andere plekken. Wat is dit voor gekte? Waar zijn we mee bezig? Wie staat er op om dit te laten stoppen? Wie geeft ons de vlam van hoop? Oorlog begint waar iemand vindt dat de ander geen gelijkwaardig medemens is. Omdat hij of zij anders denkt misschien, iets anders gelooft, er anders uitziet, anders liefheeft, woont op een plek die jij wil hebben, omdat je macht wil hebben.’’

Gaan we het ooit leren?

,,Waarom zijn mensen beter in met elkaar vechten dan elkaar waarderen en liefhebben?’’ En dan stelt hij de vraag der vragen, de vraag die iedereen zichzelf zou moeten stellen om levend te maken en een gezicht te geven aan slachtoffers van geweld. ,,Als ons huis ergens anders had gestaan, was ik dan slachtoffer?’’ En de boodschap: ,,We moeten hier samen het gevoel delen dat we mensen om ons heen altijd blijven zien als medemens. Wat je kleur, je geloof, je manier van leven ook is. Dat we beseffen dat we meer gemeen hebben dan dat er verschillen zijn. Compassie en verdriet voelen en weten: alleen ben je misschien machteloos, samen nooit!’’

De basis van hoop

,,De kracht van het samen een gevoel delen wordt onderschat. Het is de basis van hoop. Het is aan ons om hoopvol te zijn en dit om te zetten in daden. Om met elkaar iets goeds te doen dat anderen helpt. Zo geven we tegenwicht aan de freaks, de oorlogszuchtigen van deze wereld. Iedere dag zouden we ons bewust moeten zijn van het goede, van medemenselijkheid. Dan zijn we sterker dan het onrecht in de wereld. Want deze dagen zijn we als volk samen, zodat de vlam van hoop nooit zal doven.’’

Foto: Het leek wel of het weer de somberte die over de wereld hangt weergaf. Burgemeester Frank Dales vindt dat de vlam van hoop nooit mag doven. Foto: Bas Groen