Foto boven:
Het luiden van de scheepsbel door Huib van de Grijspaarde, CEO van de Spliethoff Group. Links museumvoorzitter Cor Oudendijk. Foto: Bos Media Services)

IJmuiden – In het Zee- en Havenmuseum aan de Havenkade 55 is vorige week vrijdag een nieuwe langlopende expositie geopend. De permanente expositie met alles over IJmuiden bevond zich voorheen op de eerste verdieping, maar werd zo’n anderhalf jaar geleden op de begane grond geheel opnieuw ingericht. Daarmee kwam boven ruimte vrij voor een nieuw project, waaraan sindsdien intensief is gewerkt. Het is een expositie geworden die de geschiedenis van elf Amsterdamse rederijen belicht in de periode van 1876 tot 1976.

Door Raimond Bos

De twee jaartallen zijn niet toevallig gekozen. In 1876 werd het Noordzeekanaal officieel door koning Willem III geopend. Vanaf dat moment vormden de schepen van de Amsterdamse rederijen een vertrouwd beeld in IJmuiden. Veel IJmuidenaren vonden sinds die tijd ook een baan bij deze bedrijven. In 1976 was sprake van een grote fusie binnen de Nederlandse scheepvaart. Het gevolg was dat veel Amsterdamse rederijen rond die tijd formeel ophielden te bestaan, omdat ze opgingen in de Nederlandse Scheepvaart Unie.

Interactief

Curator Willemina Oostenrijk stelde de nieuwe expositie samen en bedacht ook de manier waarop die moest worden gepresenteerd. In de nieuwe Koopvaardijzaal staan niet alleen schaalmodellen van schepen uit de genoemde periode. Aan de wanden zijn foto’s te zien van schepen, maar ook allerlei memorabilia van de betreffende rederijen. In een hoek van de zaak staan twee etalagepoppen die tonen hoe de bemanningsleden gekleed gingen. Voor wie niet zo thuis is in de maritieme wereld, wordt keurig uitgelegd hoe het precies zit met de rangen en bijbehorende strepen op de uniformen. De expositie heeft een hoog interactief karakter, door het gebruik van maar liefst vijf beeldschermen waarop bezoekers zelf door teksten, foto’s en video’s kunnen bladeren. Zo is er een groot beeldscherm waarop per rederij de geschiedenis wordt verteld, maar er is ook een beeldscherm dat specifiek is gewijd aan de inzet van de koopvaardijschepen gedurende de Tweede Wereldoorlog. Wie een compleet digitaal fotoalbum per rederij wil bekijken, kan er rustig even voor gaan zitten, want twee luxe fauteuils zijn speciaal voor dit doel met beeldschermen uitgerust.

Bruikleen

Het Zee- en Havenmuseum kreeg bij het inrichten van deze expositie hulp van verschillende kanten. De restaurateur van het Scheepvaartmuseum Amsterdam verleende medewerking en van het Maritiem Museum Rotterdam en Port of Amsterdam kreeg men modellen in bruikleen. Het is de bedoeling om deze expositie jarenlang te kunnen blijven tonen. Volgens Willemina Oostenrijk zijn de modellen in elk geval voor de komende tien jaar vastgelegd. De Samenwerkende Maritieme Fondsen hebben de realisatie van de expositie mogelijk gemaakt en door een groep vrijwilligers van het museum is veel werk gezet om tot dit fraaie eindresultaat te kunnen komen.

Interessante tijd

Voor museumvoorzitter Cor Oudendijk is het een expositie die veel persoonlijke herinneringen oproept. Oudendijk begon zelf in 1964 als stuurmansleerling bij de Nederlandse Stoomvaart Maatschappij Oceaan en voer vervolgens twaalf jaar bij Koninklijke Java-China-Paketvaart Lijnen. ,,Dat waren reizen van minimaal twee jaar in het stukgoedtijdperk, waarbij de ruimen en loodsen aan de wal geurden naar tabak, thee, koffie of kruidnagels’’, vertelde hij in zijn openingsspeech. Hij vervolgde: ,,Ik besef dat ik in een heel interessante tijd heb gevaren. Ik ben begonnen met stukgoed, waarbij elke kist, krat, vat of plank met de hand geladen of gelost moest worden, met beelden van bezwete koppen en gekromde ruggen.’’

Spliethoff

Van de elf rederijen, waaraan in deze expositie aandacht wordt geschonken, is alleen Spliethoff nog actief. Dit bedrijf werd in 1921 opgericht door Johan Fredrik Spliethoff en specialiseerde zich in het transport van bosbouwproducten uit de Oostzee. In de loop der jaren breidde het bedrijf zich uit en vandaag de dag bestaat Spliethoff Group uit zeven bedrijven. Eén daarvan is wereldwijd marktleider in het vervoeren van jachten, terwijl een andere eenheid schepen in de vaart heeft die zijn toegerust op het hijsen en transporteren van uitzonderlijk zware objecten. CEO Huib van de Grijspaarde was vrijdagmiddag in het Zee- en Havenmuseum aanwezig om de officiële openingshandeling te verrichten. Hoe heeft het bedrijf het als enige zo lang weten vol te houden? ,,Wij zijn eigenwijs en we doen dingen op onze eigen manier. We blijven trouw aan onze roots en onze waarden.’’ De Spliethoff Group heeft in totaal meer dan honderd schepen in de vaart, het hoofdkantoor van het concern is gevestigd in Amsterdam.

Praktische informatie

Het Zee- en Havenmuseum is geopend op vrijdag-, zaterdag- en zondag van 13.00 tot 17.00 uur. In de schoolvakanties en in juli en augustus is het museum altijd extra geopend. Groepen kunnen ook een afspraak maken voor bezichtiging buiten de reguliere openingstijden. Kijk op www.zeehavenmuseum.nl voor actuele informatie. De Museumkaart is hier geldig.