In deze aflevering schuift de vitale zestigplusser Carry le Clercq aan. Zij is de dochter van mevrouw Elsje Steens, die 52 jaar een manufacturenzaak in Santpoort-Noord runde. Mevrouw Steens is in onze regio beter bekend als mevrouw Hollandia, omdat haar winkel aan de Anemonenstraat 23, die naam droeg. Op scholen vertelt Carry haar persoonlijk verhaal als gastspreker aan basisschoolleerlingen uit groep 7 en 8 om WOII een gezicht te geven aan hen. Als uitgangspunt van haar verhaal kiest zij voor het gemis van haar vermoorde Joodse oma en opa en hoe je dat als de nazaat bijblijft. En diepe sporen achterlaat. Met haar verhaal wil zij graag een eerbetoon aan haar moeder brengen.
Tekst en foto: Arita Immerzeel
,,Mijn moeder Elsje Steens-Neeter groeide op in een joods gezin. Als dochter van opa en oma Neeter-Jacobs woonde zij in een pand in Santpoort-Noord, Anemonenstraat 23, waar zij een winkel hadden. Op 13 juli 1943 worden opa en oma in Sobibor vermoord”. Als Carry zich herpakt heeft van haar emotie, vervolgt zij haar verhaal. ,,Als gemengd-gehuwde Joodse vrouw met kind is Elsje wel het laatste jaar van de oorlog geëvacueerd naar Amsterdam, maar niet gedeporteerd. Na de bevrijding zet mijn moeder samen met haar niet-joodse man, de winkel als manufacturenzaak in de Anemonenstraat voort. In de winkel werden sokken, kousen, kledingstoffen en alle toebehoren om kleding te maken of te herstellen verkocht. Mijn moeder was behalve ondernemer, ook een lieverd. Als mensen advies vroegen, gaf zij bijvoorbeeld twee maten pyjama mee met de mededeling, ‘kijk thuis maar even welke het beste past’. Ook had zij een verbindende functie in de buurt. De mensen kenden elkaar en konden hun verhaal bij elkaar kwijt.’’
Het missen van opa en oma
Carry werd op latere leeftijd tijdens een bezoek aan een holocaust museum in Berlijn gepakt door het besef, van het ontbreken van een oma en opa tijdens tijdens haar kinderjaren. Opa en oma van vaders’ kant waren ook al vroeg overleden. ,,Zij stierven op natuurlijke wijze, maar opa en oma Neeter door moord. Dat is en blijft een gevoelige wond en die geschiedenisles hakte er bij mij in. Sindsdien heb ik mij verbonden aan het Landelijk Steunpunt Gastsprekers WOII – Heden. Ik weet er nu veel meer van en het missen van mijn oma en opa en wijze waarop zij vermoord zijn, dát is het verhaal dat ik kinderen van 10 tot 12 jaar vertel.’’
Winkel als band tussen mensen
,, De winkel onder de naam Hollandia liep goed. Mijn moeder was geschoold in Amsterdam op de kweekschool voor handvaardigheden op de Midden Plantage. Na 52 jaar bedrijfsvoering in het pand naast café Bartje zullen veel mensen haar vast nog als mevrouw Hollandia herinneren. Behalve band en garen, bleek zij ook een immateriële band te voeden. Het was een lieverd, werkte hard en lange dagen. Had hulp van Klaasje en Hennie, die haar jarenlang met van alles hielpen. Mijn moeder had veel geduld, bijvoorbeeld bij het kiezen van garen welke kleur blauw het beste paste. Als er even geen geld was, schreef zij de gekochte sokjes voor de eerste communie op in een groot kasboek.’’
Trots
,,Met mijn verhaal wil ik eer betonen aan mijn moeder, die zo sterk bleef, ondanks alle tegenslag in haar leven. Behalve de brute moord op haar ouders, stief haar eerste echtgenoot vroeg en haar tweede echtgenoot was geen makkelijke man. En toch is zij 97 jaar geworden. Er was ooit een reactie van iemand, die zei, dat zij zo oud is geworden, doordat zij mij had om voor te leven.’’
Herdenking
,,Vrijdagmorgen 11 uur 25 oktober worden struikelstenen op de plek van waar oma en opa woonden en mijn moeder de winkel had, gelegd. Ik zal dan ook een woordje spreken. Als er mensen zijn, die willen reageren op mijn verhaal, dan kan dat via aritaimmerzeel@ziggo.nl. Arita zorgt dan dat de reacties bij mij terecht komen.’’