In deze rubriek staan we stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een stukje geschiedenis, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de Muziekschool in de voormalige School D (deel 1).

Door Erik Baalbergen

Het gebouw van de voormalige School D, tussen de Heidestraat en het Schoolpad, staat bij IJmuidenaren beter bekend als de Muziekschool. Tegenwoordig is het gebouw het domein van KunstForm Velsen en DanceWorks Velsen. In dit eerste deel van het tweeluik kijken we naar de geschiedenis van het gebouw voordat de muziekschool het betrekt.

School D en Schoolstraat

Het voormalige schoolgebouw kent in de loop van zijn bestaan vele gebruikers. Het is gebouwd als openbare lagere school D aan de Schoolstraat in Velseroord, in opdracht van de gemeente Velsen. Het gebouw is ontworpen door bouwopzichter Cramer van de gemeente Velsen. Het dient ter vervanging van de oude houten school die sinds 1867 in de kanaalgraversbuurtschap De Heide aan de Zeeweg heeft gestaan.

In 1903 wordt De Heide omgedoopt tot Velseroord. In de loop der jaren groeien Velseroord en IJmuiden naar elkaar toe. Velseroord wordt in 1926 bij IJmuiden getrokken en heet voortaan IJmuiden-Oost. Omdat IJmuiden ook al een Schoolstraat heeft, wordt de Schoolstraat in IJmuiden-Oost in september 1926 omgedoopt tot Heidestraat.

Groei en uitbreidingen

Terug naar de school. Op 17 juli 1907 opent School D met vier lokalen en een gymnastiekzaal de deuren. Binnen enkele maanden is er al ruimtegebrek en in 1908 wordt de gymnastiekzaal met een tussenmuur opgesplitst in twee lokalen. In 1910 wordt de school vergroot met een uitbouw met vier lokalen. Maar de school blijft groeien. In 1916 wordt noodgedwongen ook les gegeven in andere schoolgebouwen in de buurt. De gymlessen vinden plaats in het gymnastieklokaal van School H aan de Wijk aan Zeeërweg.

In 1922 worden plannen gesmeed voor verbouwing en verdere uitbreiding van School D. In 1923 koopt de gemeente daartoe een stuk grond van dorpsomroeper en buurman Pirovano. In 1924 wordt de school uitgebreid met lokaalruimte en een gymnastieklokaal, naar ontwerp van directeur Braber van Openbare Werken van de gemeente Velsen. Het gymnastieklokaal is het nog steeds aanwezige gebouw aan het Schoolpad, nu met de twee hoofdingangen van KunstForm en DanceWorks. De verbouwing in 1924 wordt uitgevoerd door de IJmuidense firma Morren, Ommering en Co. Eind dat jaar wordt het nieuwe deel van de school in gebruik genomen. Het gymnastieklokaal wordt vanaf begin 1925 een avond per week, en in latere jaren meerdere avonden, ook gebruikt door Damesgymnastiekvereniging Gratia.

Mobilisatie en oorlog

Tijdens de mobilisatie voor de Tweede wereldoorlog worden militairen van het 12de Regiment Infanterie in het schoolgebouw gehuisvest. Het gymnastieklokaal ‘aan den P.J. Troelstraweg’ wordt gebruikt als distributiekantoor. De leerlingen moeten uitwijken naar School H.

In 1940 krijgen de openbare lagere scholen in Velsen een nummer in plaats van een letter. School D wordt School no. 3. Het schoolgebouw aan de Heidestraat blijft in de volksmond nog jarenlang ‘School D’ heten. Tijdens de eerste jaren van de bezetting wordt het gebouw weer als school in gebruik genomen. Gedurende de latere oorlogsjaren worden de leerlingen wederom bij andere scholen in IJmuiden ondergebracht. Na de bevrijding hebben de Binnenlandsche Strijdkrachten School D nog enige tijd in gebruik. De leerlingen betrekken begin 1946 weer het schoolgebouw aan de Heidestraat.

Afgekeurd

Eind 1946 krijgen de genummerde openbare lagere scholen echte namen. School no. 3 wordt de Theo Thijssenschool. Lang heeft deze school niet meer aan de Heidestraat gezeten. In de loop van 1947 wordt School D afgekeurd als schoolgebouw en verhuizen de leerlingen naar de F.L. Ossendorpschool aan de Wijk aan Zeeërweg, de voormalige School H.

De school is dan wel vertrokken uit het gebouw, maar vanaf 1947 vinden steeds meer culturele activiteiten plaats in School D. In april 1948 wordt de Nutsbibliotheek, een openbare leeszaal met uitleenbibliotheek, geopend in School D. Deze zit hier tot medio jaren vijftig. Tot in 1950 wordt de gymnastiekzaal als distributiecentrum gebruikt; daarna onder andere voor exposities en ook weer als schoolruimte.

Kleuterschool en Sociale Dienst

Met ingang van 1949 herbergt School D ook de Jan Campert-kleuterschool. Eind 1963 wordt deze gesplitst in een Jan Campert-kleuterschool in Driehuis en kleuterschool De Paddestoel, die dan in School D achterblijft. Tot in 1969 is ook de gemeentelijke dienst voor sociale zaken gevestigd in School D. Daarna wordt School D grotendeels de thuisbasis voor de Muziekschool Velsen.

In het volgende deel kijken we naar de geschiedenis vanaf het moment dat de muziekschool in School D zit.

Fotobijschrift: Het oudste deel van School D aan de Heidestraat. Achter de gevel bruist het nog steeds van de activiteiten! Foto: Erik Baalbergen, 2025