In deze rubriek staan we stil bij een typisch IJmuidens onderwerp aan de hand van een foto en naar aanleiding van de actualiteit, een stukje geschiedenis, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor de garnalenkotter IJM‑22 ‘Black Jack’, die afgelopen zaterdag vlotgetrokken is van het strand van Zandvoort.

Door Erik Baalbergen

‘Tigmaal is scheepsrecht’ en het verhaal rond de IJmuider garnalenkotter de afgelopen maand, het zouden zo maar de titel en het plot van een kerstfilm kunnen zijn… Een garnalenvisser loopt vast op het strand. Hij, zijn naasten en vele vrijwilligers strijden wekenlang in weer en wind tegen water en zand om het scheepje weer vlot te krijgen. Intussen krijgt de garnalenvisser ook te maken met slechteriken, metaaldieven. Maar na diverse vergeefse vlottrekpogingen slaagt, ruim een week voor kerst, de ultieme poging en worden het scheepje en de schipper behouden naar hun thuishaven gebracht. Hier kan de schipper zijn kinderen in zijn armen sluiten. Het ultieme kerstverhaal zou je denken. Afgezien van de geslaagde vlottrekking is de werkelijkheid toch iets bitterder en zullen de direct betrokkenen het allerminst als een kerstverhaal hebben ervaren.

Gestrand

Het verhaal begint een maand geleden, in de nacht van 21 op 22 november. De ervaren IJmuidense beroepsvisser Ed Reker vist met zijn kotter IJM‑22 ‘Black Jack’ op garnalen. Omdat garnalen zich nu eenmaal graag in ondiep water begeven, bij voorkeur tussen de eerste en tweede zandbank van de kust, trekt de garnalenkotter dicht langs de kust. Als zij een lijn in de schroef krijgt, loopt zij bij hoogwater vast op de eerste zandbank bij het zuidelijkste puntje van Zandvoort. Als later het zeewater en de vloedlijn zich hebben teruggetrokken, ligt de garnalenkotter op het droge. Even loskomen is er niet meer bij.

Het wachten is op het volgende hoogtij, ruim een half etmaal later. In de loop van de ochtend bieden collega-vissers van de SCH‑10 en later de IJM‑33 hun hulp aan. De reddingboot Annie Poulisse van de KNRM Zandvoort wordt ingezet om sleepverbindingen te maken, maar de verbinding breekt bij elke poging. Begin van de middag worden de pogingen gestaakt.

Nog een stranding

Dezelfde avond wordt de sleper Oceaan II uit Scheveningen ingezet. Een ruwe zee maakt het moeilijk een sleepverbinding tot stand te brengen. Na het besluit om de tweede poging te staken krijgt de Oceaan II de sleeplijn in de schroef. De Annie Poulisse kan niet voorkomen dat de sleper noordelijker, ter hoogte van het Schuitegat, vastloopt op het strand.

De volgende dag, donderdag, worden voorbereidingen getroffen voor een nieuwe poging om de garnalenkotter los te trekken. Er is spoed bij geboden vanwege het verwachte slechte weer op zee, met golven van vijf meter of meer. Helaas mislukt ook deze poging. De komende dagen wordt ook geen nieuwe poging ondernomen vanwege het stormachtige weer en de ruige zee. Vooral bij hoogwater lijkt de garnalenkotter ten prooi te vallen aan de Noordzeegolven.

Crowdfunding

Intussen starten zoon Rob en dochter Lisette de doneeractie ‘Help de gezonken kleinschalige garnalenvisser’. De gelden zijn bedoeld voor de wederopbouw van het schip en behoud van het vissersbedrijf van hun vader. De garnalenvisserij en het schip zijn immers niet alleen Eds bron van inkomsten maar ook zijn pensioenvoorziening. En die wil je voor zo’n hardwerkende ondernemer niet in de golven zien verdwijnen. Schrijvende dit, een dag na de vlottrekking, is er bijna 68.000 euro opgehaald. Een waar hart onder de riem voor Ed!

Diefstal

Vier dagen na het vastlopen van de Oceaan II wordt op zondagmiddag 26 november, als de storm weer is gaan liggen, de Scheveningse sleper losgetrokken door de sleper Multratug 18 van Multraship uit Terneuzen. Hetzelfde weekend wordt Ed het slachtoffer van brutale diefstal. Om herbruikbare spullen te redden en de garnalenkotter lichter te maken zijn de tuigage en andere spullen van het schip verwijderd en teruggebracht naar IJmuiden. Zondagavond hebben metaaldieven vijf roestvrijstalen kranen van een pijp afgeslepen. Een dag later, tijdens een lunchpauze van Ed, is de hele roestvrijstalen pijp verdwenen. Hoe erg kun je iemand treffen?

We schrijven 30 november. Eind van de middag ondernemen de twee collega-kotters KW45 en WR244 een nieuwe poging tot vlottrekken. Gebr. Paap uit Zandvoort heeft belangeloos een geul gegraven. Het vermogen van de twee schepen is voldoende en de IJM‑22 komt even in beweging. Vanwege de sterke stroming, waardoor de garnalenkotter scheef komt te liggen, en het gevaar dat de dieper stekende KW45 zelf zal vastlopen, wordt ook deze poging gestaakt.

Grootschaliger

Dan is het twee weken lang ogenschijnlijk rustiger rond de garnalenkotter. Maar schijn bedriegt. Achter de schermen gaan de voorbereidingen voor een grootschaliger vlottrekpoging met de daarbij benodigde vergunningen door. Het wachten is op het hoogwater van medio december. Op 14 december wordt bij springtij aan het eind van de middag een nieuwe poging ondernomen door de krachtige sleepboot Anteos van Dutch Tender Service, met verdere medewerking van de WR‑244 en KNRM Zandvoort. Een combinatie van RB.Keuringen, Loon op Zand Grondverzet en Van Baarsen Buisleidingen is al de hele dag in touw om een geul te graven. Zoon Rob Reker meldt hierover: ‘Deze ondernemers gaan samen laten zien dat er nog Hollands glorie is.’ Helaas faalt ook bij deze poging de sleepverbinding. De IJM‑22 wordt wel enkele meters zeewaarts getrokken.

Los!

Een dag later stelt de firma BijRinus uit Harlingen 1200 meter dyneema kabel ter beschikking. De WR‑244 neemt deze aan boord. Nog een dag later – we schrijven zaterdag 16 december – wordt in de uren voor hoogtij hard gewerkt om een nog diepere geul te graven en het schip “zandvrij” te maken. Een sleepverbinding met de dyneema kabel wordt tussen de IJM‑22 en de Anteos gelegd. Rond half vijf komt de IJM‑22 in beweging. Onder applaus wordt zij van de zandbank getrokken. Een kippenvelmoment! Bij de tweede zandbank lijkt ze nog even te aarzelen en te zorgen voor een billenknijpmomentje, maar al spoedig viert Hollands glorie hoogtij!

Onder een nog luider applaus drijft de IJM‑22 naar zee. Dit applaus, bedoeld voor vooral de vele harde werkers en ondernemers die belangeloos hun steentje hebben bijgedragen aan de bevrijding van de kotter, en de videobeelden van de vlottrekking bezorgen menigeen nog veel meer kippenvel. De Anteos en WR‑244 brengen Ed en de IJM‑22 thuis! De garnalenkotter hangt dezelfde avond nog in de botenlift bij jachthaven Seaport Marina. De familie Reker kan nu hopelijk genieten van een fijne en onbezorgde kerst!

Fotobijschrift: De garnalenkotter IJM‑22 Black Jack in betere tijden. Op deze, begin september dit jaar vanaf de kop van de haven gemaakte, foto vertrekt zij tegen zonsondergang voor een nachtje garnalenvangst. Foto: Erik Baalbergen