Wekelijks staan we in deze rubriek aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of gewoon een van de mooie taferelen die IJmuiden biedt. IIn deze aflevering aandacht voor de K. Zegelstraat en Kasse Zegel.

Door Erik Baalbergen

De K. Zegelstraat laat zich het gemakkelijkst duiden als de zijstraat van de Lange Nieuwstraat tussen het “V&D-pand” en de Lansuplant. De zijstraat ligt in het vlak na de oorlog gebouwde buurtje omsloten door de Lange Nieuwstraat, de Engelmundusstraat, de Kalverstraat en Plein 1945. Bijna alle straten in deze buurt zijn genoemd naar plaatsgenoten die rond de Tweede Wereldoorlog zijn gevallen voor onze vrijheid: Strengholtstraat, Van Nieuwkoopstraat, Sieraadstraat en Stokmansplantsoen. De K. Zegelstraat is qua naam daarop een uitzondering.

De straat

Eerst iets over de straat zelf. De vooroorlogse bebouwing in dit deel van IJmuiden, zo grofweg tussen de Willemsbeekweg en de Kalverstraat, wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog op last van de Duitsers gesloopt, voor de aanleg van een schootsveld tussen de duinen en de Velser spoorbrug. Tijdens de wederopbouw wordt voor deze buurt een compleet nieuw stratenplan opgesteld. Hierin ligt de Lange Nieuwstraat als centraal doorgaande weg, met links en rechts nieuwe woonwijken en straten.

Tussen de Willemsbeekweg en de Sieraadstraat wordt haaks op de Lange Nieuw de Bonifaciusstraat aangelegd, die in 1948 zijn naam krijgt. Maar het deel van deze straat ten noorden van de Lange Nieuwstraat behoudt de naam maar kort.

In 1961 wordt de middenberm van de Lange Nieuwstraat op diverse plekken doorgetrokken. Hierdoor worden drie straten die de doorgaande weg kruizen opgesplitst. De ten noorden van de Lange Nieuwstraat gelegen delen van die straten krijgen een andere naam. Zo wordt een deel van de Lekstraat hernoemd tot Grevelingenstraat, wordt een deel van de Eemstraat voortaan Griftstraat genoemd en heet het noordelijk deel van de Bonifaciusstraat voortaan K. Zegelstraat.

Het is niet de eerste K. Zegelstraat in IJmuiden. Vóór de Tweede wereldoorlog is de K. Zegelstraat een klein straatje tussen de Ratelsstraat en het P. Vermeulenplein in Velseroord, nog een stukje oostelijker in het latere IJmuiden-Oost. Ook dit buurtje is ten prooi gevallen aan de sloopwoede van de Duitsers ten behoeve van hetzelfde eerder genoemde schootsveld. Deze eerste K. Zegelstraat ligt ongeveer tussen de latere De Noostraat en de enkele jaren geleden gesloopte huishoudschool aan de Pieter Vermeulenstraat.

De naam

Terug naar de naam K. Zegel. In archiefstukken van de gemeente Velsen lezen we dat de straat in 1925 is genoemd naar voormalig gemeenteraadslid K. Zegel. Kasse Zegel wordt op 16 juli 1901 benoemd als gemeenteraadslid. Hij vervult deze functie tot in 1913. Hij overlijdt op 18 november 1918 te Velseroord, twee dagen voor zijn 73ste verjaardag.

Nu heeft Velsen in de loop der jaren heel wat gemeenteraadsleden gekend, maar niet iedereen wordt geëerd met een straatnaam. Reden om even wat verder te zoeken. Via de Burgerlijke Stand weten we dat Kasse Zegel op 20 november 1845 als zoon van Jan Zegel en Grietje Rooseboom in Oudeschild op Texel ter wereld komt. 

Kasse trouwt in 1870 op Texel met Antje Bruin. Kasses beroep is dan zeeman. De eerste paar kinderen van Kasse en Antje worden vóór 1876 op Texel geboren. 

Op 14 februari 1876 vestigt Kasse zich met zijn gezinnetje op de Heide. Hier worden nog enkele kinderen geboren. Aan het einde van de negentiende eeuw woont Kasse met zijn gezin op het adres Stationsweg 7 en is zijn beroep nog zeeman. Nog steeds weinig aanknopingspunten dus.

Verlichting

Het is Jan van Baarsel, die in 1977 in de aflevering ‘Kalverstraat anno 1900’ van zijn veelgeprezen rubriek ‘IJmuiden wat vertel je nou?’ in de IJmuider Courant een verder tipje van de sluier rond Kasse Zegel oplicht. 

Kasse trekt, net als vele van zijn mede-eilandbewoners, naar de bedrijvigheid rond de monding van het nieuwe Noordzeekanaal. Hij vestigt zich begin 1876 op de Heide, zo’n negen maanden voor de opening van het kanaal en de doop van IJmuiden. Kasse is een echte ondernemer, en koopt in 1878 dertien percelen in het Beekmansbosch. Hij laat daar huisjes bouwen en verhuurt deze voor schappelijke prijzen.

Als bijverdienste verzorgt Kasse als ‘lampenist’ de straatverlichting op de Heide, het latere Velseroord en het nog latere IJmuiden-Oost. ’s Avonds gaat hij, gewapend met een laddertje, een bus olie en een glazenwisser, de straatlantaarns langs om de glazen schoon te maken en petroleumlampen aan te steken. 

’s Morgens maakt hij wederom zijn rondje om de lampen te doven. Overdag verkoopt hij petroleum in zijn woonplaats en ver daarbuiten, tot het strand aan toe.

Op latere leeftijd is Kasse naast gemeenteraadslid ook kastelein. Een veelzijdig en typisch IJmuidens ondernemend mannetje dus. Zo zijn er velen geweest. Laten we het er op houden dat de straat naar hem is genoemd omdat hij zowel letterlijk als figuurlijk verlichting heeft gebracht in Velseroord. Maar formeel herinnert de K. Zegelstraat in “zijn” dorp aan Kasse Zegel als gemeenteraadslid. Ook de tweede, de huidige K. Zegelstraat, ligt nog in zijn gemeentedeel.

Foto:

De K. Zegelstraat, gezien vanaf het kruispunt met de Strengholtstraat naar het noorden. Foto: Erik Baalbergen