Velsen – In delen van het landgoed Duin- en Kruidberg zijn door Natuurmonumenten bomen gekapt. Het gaat om het deel dat valt onder de noemer open duinlandschap en waar die bomen dus eigenlijk niet horen te staan. Niet iedereen begrijpt echter het doel van deze maatregel. Onze redactie ontvangt regelmatig berichten van verontruste plaatsgenoten die zich zorgen maken. ,,Dit is toch natuurbeheer meer? Dit is gewoon kaalslag’’, zo luidt één van de reacties. Toch gaat achter deze vermeende kaalslag een doordachte filosofie schuil. Natuurmonumenten draagt hiermee bij aan het herstellen van de natuur in zijn meest oorspronkelijke vorm.

Door Raimond Bos

In het natuurgebied rond Velsen staan bomen en struiken die daar oorspronkelijk niet groeiden. Ze werden ooit door de mens geplant, maar destijds was niet goed te voorzien welke uitwerking dit op het gebied zou hebben. Een goed voorbeeld hiervan is de Amerikaanse vogelkers, ook wel prunus serotina genaamd. Pakweg een eeuw geleden werd deze boom door natuurbeheerders aangeplant omdat dit een aantal voordelen zou hebben. De komst van deze exoot zou de humus verbeteren en door de schaduwwerking zou het gewas de aanwezige naaldbomen in het gebied dwingen tot hoogtegroei. Halverwege de vorige eeuw werd echter duidelijk dat de Amerikaanse vogelkers zich zeer snel uitzaaide en daardoor eerder een plaag werd dan een verrijking van het bos. Toen dat eenmaal duidelijk was, besloten natuurbeheerders om de soort niet meer aan te planten, maar juist te bestrijden. Op plaatsen waar de Amerikaanse vogelkers groeit, groeit verder vrijwel niets anders meer. Juist daarin zit hem het gevaar, want hierdoor krijgt de traditionele begroeiing van het gebied geen kans meer en verdwijnt geleidelijk. Natuurmonumenten heeft de landgoederen Duin- en Kruidberg en Midden-Herenduin in beheer en heeft er nu voor gezorgd dat juist die Amerikaanse vogelkers hier geen kans meer krijgt. De bomen zijn gekapt en de bovengrond is gezeefd, zodat ook de meeste wortels van het gewas zijn verdwenen.

Dichtgroeien voorkomen

Het gevolg zal zijn dat de echte duinplanten, die van oudsher in dit gebied thuishoren, weer een kans zullen krijgen om goed te gedijen. Dat bezoekers van het gebied bezorgd zijn over de kale vlaktes die nu zijn ontstaan, herkent boswachter Jowien van der Vegte wel. Ook zij ontvangt, net als haar collega’s, regelmatig signalen dat mensen de genomen maatregelen niet zo goed begrijpen. Een boom is immers een boom? ,,Het duingebied zou op den duur dichtgroeien, als we niet zouden ingrijpen. Door nu in te grijpen, kunnen we het gebied terugbrengen naar wat het ooit was, met stuivende duinen die geleidelijk overgaan in duingrasland en uiteindelijk in een binnenduinrand met echt bos.’’ In een filmpje op YouTube, dat ook via de website van Natuurmonumenten te vinden is, laat Jowien duidelijk zien wat het probleem is. ,,Al deze mooie gekleurde struikjes, frisgroen, frisgeel, rood en oranje, dat is de Amerikaanse vogelkers. Als we dit laten gaan, wordt het één bos van alleen maar Amerikaanse vogelkers.’’ De bloemen en kruiden, die juist voor insecten in het gebied zo fijn zijn, blijken vrijwel te zijn verdwenen op de plekken waar de Amerikaanse vogelkers goed gedijt. Met grof geschut trok Natuurmonumenten de afgelopen maanden ten strijde. Bomen werden gekapt en stuifduinen werden hersteld, zodat het gebied de kans krijgt om weer te worden wat het ooit was.

Stikstofprobleem

De stikstofproblematiek, waarover de laatste jaren veel is gesproken, blijkt ook hier een belangrijke rol te spelen. Een belangrijke oorzaak voor het dichtgroeien van het duin blijkt te schuilen in de hoeveelheid stikstof die vanuit de lucht in de bodem terecht komt. Jowien: ,,De werkzaamheden die we uitvoeren worden ook betaald uit een pot geld om de effecten van stikstof in de natuur tegen te gaan. Het gaat om geld van de provincie, zij moeten dit soort plannen ook goedkeuren voordat een project als dit gestart mag worden. Het moet passen bij het Na2000-beheerplan en alle natuurwetten. We besteden er heel veel tijd aan, maar dat doen we graag. We weten van eerdere plagstukken dat het echt helpt en dat het gebied er mooier door wordt.’’

Biomassacentrale

Een lezer van deze krant schrijft: ,,Ons Kennemerduin wordt gekapt onder het mom van vage argumenten, maar de enige reden is de verkoop van het hout aan biomassacentrales.’’ Jowien van der Vegte reageert: ,,De stammen, en dat is wat de meeste mensen zien en hen bezorgd maakt, worden altijd zo hoogwaardig mogelijk gebruikt. Door hout te gebruiken in bouw en meubels en dergelijke, hou je de CO₂ heel lang vast. De takken en wortels worden versnipperd, daar kun je verder niets beters mee. Dat gaat naar een biomassacentrale zodat het nog enig nut heeft.’’ Voor mensen die van bomen houden, komt het kappen ervan wellicht vreemd over. Natuurmonumenten heeft echter een duidelijk doel voor ogen. Een duingebied is immers geen bosgebied. In open duin en duingrasland horen struiken thuis met her en der een boom. Teveel bomen en teveel massa aan struiken maakt dat de kleine planten, bloemen en kruiden geen kans meer krijgen. Het open duin wordt dan geleidelijk bos en kleurige gevarieerde graslanden veranderen in eentonige dikke grasmatten. Door bomen weg te halen komt er meer wind het gebied in. Voor de typische duinplanten, die men graag terug ziet keren op deze plaats, zijn dat de ideale omstandigheden om goed te kunnen gedijen.

Foto boven:

Boswachter Jowien van der Vegte geeft uitleg over de oorspronkelijke structuur van het duingebied. Foto: Natuurmonumenten