Wekelijks staat Erik Baalbergen aan de hand van een foto stil bij een IJmuidens onderwerp, naar aanleiding van de actualiteit, een bijzondere gebeurtenis, een evenement of de mooie taferelen die IJmuiden biedt. In deze aflevering aandacht voor IJmuidens laatste grote warenhuis, de Hema.

De Hema aan de Lange Nieuw is bij vele IJmuidenaren als met de paplepel ingegoten. Wie heeft er nooit worst, gebak, ondergoed of babykleertjes gekocht of foto’s laten ontwikkelen? De IJmuider Hema-vestiging verrees ruim 50 jaar geleden op een van de laatste bouwblokken aan deze brede doorgaande weg en winkelstraat. In al die jaren heeft het Hema-fort heel wat stormen en sloop- en nieuwbouw rond de turbulente Lange Nieuw getrotseerd. De huizen, bedrijfspanden en zelfs de twee naoorlogse straten Zuidergang en Tussengang achter de Hema zijn wel verdwenen. Dit alles heeft de afgelopen jaren plaats moeten maken voor de oprukkende parkeerplaats op het Velserduinplein.

We duiken even in de geschiedenis. Het wederopbouwplan voor Velsen uit 1947 van Dudok spreekt over een hoofdweg door IJmuiden, die het oostelijke deel van IJmuiden verbindt met de geplande nieuwe woonwijk Duinwijk in het westen. Deze hoofdweg is tevens bestemd als woon- en winkelstraat. We hebben het over de enkele jaren later aangelegde Lange Nieuwstraat, inmiddels al weer zo’n 70 jaar de belangrijke oost-west verkeersader in IJmuiden. Daarnaast maakt de ‘Lange Nieuw’ zijn bestemming als woon- en winkelstraat ook snel waar. Vooral in de periode 1950-1955 verrijzen er over de hele lengte aan weerszijden woonflats en winkelpanden.

Later worden de nog leeggelaten bouwblokken ingevuld. Halverwege wordt het Marktplein aangelegd, waarop later de Velserhof komt. Hier tegenover verrijst in 1966 de grijze ‘rots’ met onder meer het postkantoor en Scheveningen Radio. Westelijker worden de Zuidarcade in 1965 en Noordarcade in 1967 gebouwd. Oostelijker wordt in 1962 het warenhuis van V&D geopend. Daarnaast, tussen de Lange Nieuw en de bebouwing aan de zuidkant het Velserduinplein en ingeklemd tussen de Velserduinweg en de Engelmundusstraat, verrijst enkele jaren later, vanaf mei 1968 een filiaal van de Hema, naar een ontwerp van architect J. Vlaming.

Hema is een afkorting en staat voor ‘Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam’ (HEMA). De HEMA wordt in 1926 opgericht door directeuren van de Bijenkorf. In die tijd zijn de bestaande warenhuizen voornamelijk gericht op de rijken. De oprichters van de HEMA beogen een warenhuis voor de gewone man: er worden artikelen verkocht voor ‘eenheidsprijzen’ van 10, 25 en 50 cent. De eerste vestiging van de HEMA wordt in november dat jaar in de Kalverstraat in Amsterdam geopend. Inmiddels is de Hema gegroeid tot meer dan 750 vestigingen in negen landen.

Belegger en ontwikkelaar Dreef Beheer, eigenaar van onder meer de DekaMarkt-panden, koopt in juli 2018 het Hema-pand aan de Lange Nieuw van een consortium van beleggers. De Hema heeft nog een langlopend huurcontract voor het pand. Er zijn geruchten over het verhuizen van de Hema naar het Marktplein en het verplaatsen van de DekaMarkt naar het Hema-pand aan de Lange Nieuw.

In september 2019 komt de IJmuider Hema nog uitgebreid in het nieuws. Op 20 september 2019 meert het cruiseschip Balmoral van de rederij Fred. Olsen Cruise Lines aan in de IJmondhaven. Het bezoek aan IJmuiden is onderdeel van een elfdaagse luxe verrassingscruise vanuit Newcastle langs ‘onontdekte parels aan de Noordzee’. Tijdens de cruise legt het schip met Britse passagiers aan in onder meer Duinkerken naast een vluchtelingenkamp, in een industriehaven van Antwerpen en in onze IJmondhaven. Cruisegangers worden met bussen naar het centrum van IJmuiden gebracht voor een middagje shoppen. Ze worden afgezet voor de Hema. Niks mis mee, zo halverwege het winkelgebied aan de Lange Nieuw, toch? Of zouden ze ‘worst’ als Engels woord hebben opgevat: ‘het ergste’?

De verrassingscruise krijgt veel aandacht in de media. Onder meer het bezoek aan IJmuiden levert klagende passagiers op. Direct na dit bezoek stapt een teleurgestelde cruiseganger naar de Engelse krant The Sun en doet verontwaardigd zijn beklag. IJmuiden wordt gezien als ‘industrial zone’ en onze Lange Nieuw wordt bestempeld als een buitenwijk met sociale woningbouw en goedkope winkels. Dudok zou ‘ns moeten horen hoe passagiers van een luxe cruise over zijn naoorlogse creatie praten! De Nederlandse landelijke media nemen het bericht van The Sun gretig over. De aandacht voor de verrassingscruise zet IJmuiden tot ver buiten onze plaats flink in de schijnwerpers maar stelt onze citymarketeer Friso Huizinga wel voor nieuwe uitdagingen…

Maar ook deze storm wordt fier getrotseerd door IJmuidens laatste grote warenhuis. Hoe je het ook wendt of keert, de Hema is en blijft een begrip in IJmuiden, en hoort gewoon in het IJmuidense thuis!